Het is lastig voor gemeenteraden op dit moment. Terwijl de meest vergaande maatregelen genomen worden sinds de oorlog, kunnen gemeenteraden hun controlefunctie niet goed uitoefenen. De veiligheidsregios worden bestuurd door de burgemeester van de grootste gemeente. De gemeente betaalt miljoenen om mensen die willen, maar niet mogen werken bij te staan. Er wordt gehandhaafd op regels die in korte tijd zijn bedacht en ingevoerd. Vergaand werden vrijheden beknot om het virus te bestrijden. Er zal een parlementaire enquête komen. Hoe gaat dat in de gemeente? En hoe houdt de gemeente het vertrouwen van haar inwoners?
Ongekende bestuurlijke uitdaging
Je kunt je van alles voorstellen bij de moeilijke afwegingen waar de gemeente (de burgemeester, het college, de organisatie) voor staat. Het is een ongekende bestuurlijke uitdaging. Hoe handhaaf je. Hoe communiceer je met je inwoners? Hoe streng ben je? Hoe schaal je de uitvoering van de inkomensondersteunende regels op? Is de organisatie goed in staat gebleken om in crisistijd te communiceren met alle inwoners? Hoe open je de samenleving? Er is veel geld uitgegeven, maar ook veel tot stand gebracht in korte tijd. Wat ging goed en wat leren we voor de volgende crisis? Waar is de bureaucratie gemist en waar was het juist goed dat de bureaucratie doorbroken werd?
De raad moet en kan dit niet alleen controleren
Natuurlijk is de raad de vertegenwoordiger. Maar met zulke vergaande ingrepen is het goed om een beroep te doen op de samenleving. Iedereen heeft een eigen invalshoek en maakte andere dingen mee. Er is ook veel wantrouwen, er was zelfs een enkele keer agressie tegen het optreden van de boa’s. Dat is hèt moment om niet geheimzinnig te doen.
Oproep: laat je inwoners meekijken!
Daarom roep ik gemeenteraden op om inwoners te betrekken bij de controle van de maatregelen genomen in deze coronatijd. Niet om af te rekenen, maar om de waarheid te vinden en te leren.
Het is juist nu van belang is dat wij burgers kunnen meecontroleren. Ik zou het mooi vinden daarvoor leentjebuur te spelen bij de Amerikaanse jury’s. Iedereen kan daar opgeroepen worden om lid te zijn van een jury. Dat kan hier ook voor de verantwoording! Vraag bijvoorbeeld 100 aselect aangewezen kiesgerechtigde inwoners van de stad om mee te kijken naar de opzet en uitvoering van de controle op de verantwoording van de voorzitter van de veiligheidsregio , de burgemeester en het college.
Profiteer van hun kennis en ervaring
Inwoners zijn betrokken bij hun stad, ze zijn kritisch, ze kunnen op ideeën komen die buiten de gebaande paden liggen. Ze hebben geen loyaliteit aan collegepartijen en ook geen reden om extra kritisch te zijn. Juist zij kunnen vragen stellen en wroeten om te waarheid te vinden. Sta je daar als bestuur open voor? Dan win je vertrouwen. Het zal verbazen hoe genuanceerd je inwoners meekijken. Dat ze begrip hebben voor moeilijke omstandigheden, maar ook kritisch zijn waar je het niet verwachtte. De Tweede Kamer nodigde al meerdere keren 100 mensen uit om mee te kijken. Mensen stellen net andere vragen, hebben net een andere invalshoek.
Misschien is het ook een mooie kans voor nieuwe gezamenlijke vormen in het bestuur van de stad. Verfris de lokale democratie! Leer! Als mensen weten hoe moeilijk het was zijn ze ook in staat ook fouten te vergeven. Want ze begrijpen dat nog niet alles bekend was en niets doen nog erger was. Je nodigt je kritikasters uit en wie weet worden ze juist ambassadeurs als ze zien hoe iedereen zich uit de naad werkte om deze crisis goed door te komen.
Win het vertrouwen van je inwoners door mee te laten kijken.