De druk op de overheid om oplossingen te bieden is ondanks verminderd vertrouwen in de overheid nog steeds groot. Er zijn hoge verwachtingen van een overheid die problemen oplost die we zelf niet aankunnen. Dat zien we in de gezondheidszorg. Zodra problemen op macroniveau zichtbaar worden ontstaat er grote drang ze ook op macroniveau op te lossen. Dat schreef Hein Albeda in een advies aan de Raad voor de Volksgezondheid en zorg.
Hoe moet je dan komen tot goede indicatoren voor de zorg? Hein Albeda wijst er op dat de zorg nog niet gewend is aan zelfsturing. Het is heel lastig de overgang te maken van een door de overheid gereguleerd systeem naar een systeem van system governance.
In de overgangstijd is bij partijen niet duidelijk wat zij van de overheid kunnen verwachten. Lobby bij de overheid is nog niet vervangen door argumentatie tegenover de toezichthouder. De toezichthouder moet nog bewijzen deskundig, consistent, betrouwbaar en onafhankelijk te zijn. De toezichthouder had een zuiver controlerende rol, maar de rol verandert. De toezichthouder krijgt ook regulerende taken. In die omslagtijd zoeken de in de “markt” opererende partijen de grenzen op. Lukt het niet om bij de toezichthouder het gelijk te halen, dan gaat men naar de overheid. De politiek moet ook nog wennen aan de nieuwe rol. Men is gewend de minister aan te spreken als partijen slecht geholpen worden. In deze omslagtijd moet de toezichthouder werken aan gezag.
Hij stelt dat juist in de eerste fase, als de toezichthouder uitgetest wordt, dient de overheid (als wetgever) terughoudend te zijn. De partijen zoeken de grenzen op en nemen niet altijd eigen verantwoordelijkheid. Het gevaar van Moral hazard ligt op de loer. In het Nederlandse systeem van gezondheidszorg zijn de eerstverantwoordelijken voor kwaliteit, toegankelijkheid en doelmatigheid de private marktpartijen zelf. Dat moet voorop staan. Ook als je kijkt naar de indicatoren voor de gezondheidszorg. Daarom geeft hij deze tips:
– Scheid de rollen van de overheid als toezichthouder, regelgever en behartiger publieke belangen op systeemniveau en beleidsmaker
– Zorg voor de beschikbaarheid en openbaarheid van informatie aan partijen die met deze informatie betere keuzen kunnen maken
– Breng grensoverschrijdende ontwikkelingen in beeld
– Wees in de eerste fase van liberalisering terughoudend en formeel-correct in het optreden om moral hazard te voorkomen
Advies uit 2007 pdf